Hait ... Portret van een hemd

Klik op de foto. PDF-bestand opent in nieuw venster.

'Hait' Elings op schilderij van het jaar

17 maart 2017 Leeuwarder Courant

Op de achterkant van een portret van zijn moeder schilderde Hendrik Elings zijn vader Rint, die aan Alzheimer leed. Alles komt samen.

Hij is langzamerhand in zijn vader gekropen en zijn vader in hem. Bijna twintig jaar was Rint Elings (1928- 2009) de muze van zijn jongste zoon, kunstschilder Hendrik Elings uit SintAnnaparochie. Hait, zoals hij hem nog altijd liefdevol noemt, heeft vaak model gestaan voor Hendrik. Eerst in de rol van de sterke, eigenzinnige vader, maar later ook, toen de ziekte van Alzheimer langzaam maar onvermijdelijk zijn geest aantastte. Het witte hemd dat zijn vader vaak droeg, keert terug op bijna alle schilderijen.
Met het doek Mijn vader had alzheimer uit die serie heeft Elings dit weekeinde de landelijke verkiezing voor het ¨schilderij van het jaar¨ gewonnen.

Fryslân Dok

Expositieperiode: 11 december t/m 29 januari 2017

Zondag 11 december om 15:00 uur opent Harry Tupan, adjunct-directeur van het Drents Museum, de expositie Hait... portret van een hemd.

Hendrik Elings - schilderijen
Baukje Venema - fotografie

Hendrik Elings heeft zijn vader geschilderd toen hij de ziekte van Alzheimer had. Wat doet het met Hait, wat doet het met de familie en wat doet het met Hendrik zelf? Baukje Venema heeft in opdracht van Hendrik zijn familie gefotografeerd.



Hendrik Elings over 'Hait...portret van een hemd':
"Al die jaren ben ik hem blijven schilderen. Hij werd ouder en zijn lichaam kreeg het uiterlijk die bij het ouder worden hoort... brozer, krommer, magerder. Maar altijd dat witte hemd die trouw de contouren van dat verouderde lijf bleef volgen. Z’n lichaam veranderde, het hemd bleef hetzelfde, maar kreeg op den duur een andere lading; één van verval... van vervlogen dagen."

Baukje Venema
Voor het fotograferen van de familie Elings nam Venema de 'tijd' als uitgangspunt. De foto’s zijn gemaakt met een analoge pinhole camera, dat te vergelijken is met het camera obscura principe. Door de lange belichtingstijden vind er tijdens het poseren een verstilling plaats en krijgt het beeld een sfeer die niet van deze tijd lijkt te zijn. De grens tussen nu en toen vervaagt, en geeft een andere kijk op het concept ’tijd’.


Foto: Baukje Venema

Uitgebreid programma
Rondom het thema dementie en het werk van Hendrik Elings is er in samenwerking met Sûnenz Drachten een uitgebreid programma samengesteld.

• Zondag 18 december: première van de documentaire Hait... portret van een hemd in de Rutger Hauerzaal, in De Lawei. Vanaf 15.00 uur. Een kaartje kost € 7,- (incl. hapje en drankje) en na afloop zijn de makers aanwezig waar je mee in gesprek kunt.
  Klik hier voor meer informatie en het bestellen van kaarten.
  
• Woensdag 11 januari: Onvergetelijke Dis in restaurant Sûnenz. Vanaf 17.30 uur.
  
• Zondag 22 januari: lezing De kunst elkaar te bereiken met diverse sprekers in Sûnenz. Vanaf 15.00 uur.
  
• Donderdag 26 januari: documentaire Hait... portret van een hemd op het winkelplein Sûnenz. Vanaf 19.15 uur.
  
• Vrijdag 27 januari: bijzonder diner de Hendrik Experience in de expositieruimte van De Lawei. Vanaf 19.00 uur.
  
• Zondag 29 januari: Hendrik Elings geeft een olieverf workshop in een kunstlokaal in De Lawei. Hiervoor neemt Elings het waddengebied als inspiratiebron. De workshop om 14.00 is reeds vol. Er volgt nog een tweede workshop. Zet uw naam op de wachtlijst als u wilt deelnemen. Klik hier voor meer informatie en de wachtlijst.
  

Kijk voor het volledige programma op www.lawei.nl/kunst of www.sunenz.nl.

Z’n lichaam veranderde, het hemd bleef hetzelfde, maar kreeg op den duur een andere lading; één van verval...

In mijn herinnering liep mijn vader vroeger altijd rond in een wit hemd... herinnering van een jongetje. Bij navraag bij mijn broers en zussen klopte daar niks van. Zo zie je maar weer, niks zo verraderlijk en misleidend als een herinnering. Maar dat doet niets af aan de kracht en impact van die herinnering, en is ie voor mij zo echt en waar als het maar kan. Deze beelden van mijn vader in een wit hemd is het uitgangspunt geweest om schilderijen van hem te gaan maken in dat witte hemd. Ik ben daar zo ongeveer vijf jaar geleden mee begonnen.
Die herinnering aan mijn vader, groot, sterk, gespierd, in dat hemd, leek me een mooi beeld. Tevens weerloos, kwetsbaar en naakt... door dat zelfde hemd. Al die jaren ben ik hem blijven schilderen. Hij werd ouder en zijn lichaam kreeg het uiterlijk die bij het ouder worden hoort... brozer, krommer, magerder. Maar altijd dat witte hemd die trouw de contouren van dat verouderde lijf bleef volgen. Z’n lichaam veranderde, het hemd bleef hetzelfde, maar kreeg op den duur een andere lading; één van verval...van vervlogen dagen. En van aftakeling. Zeker toen mijn vader ziek werd, Alzheimer. Niet alleen werd zijn lichaam nog brozer, ook zijn geest liet het afweten. Waar de herinnering voor mij een bron was geweest voor inspiratie, voor schilderijen, werd het voor hem een kwelling; door het verdwijnen ervan. Maar ook in die periode van treurnis, "’t wegglijden" van mijn vader, ben ik hem blijven schilderen in dat witte hemd. Tot zijn laatste zucht aan toe. 18 oktober 2009.

Al snel kwam het idee om het gegeven van het hemd te gebruiken als kapstok om mijn broers en zussen te gaan interviewen...in het witte hemd van mijn vader. Hoewel, interviewen... gewoon wat kletsen over hem. Leuke, minder leuke dingen, die in ons boven kwamen tijdens die gesprekken. Deze gesprekken werden tevens gefilmd voor een documentaire. Het leek me een mooi beeld: de kinderen van mijn vader zijn witte hemd te laten aantrekken en hen ook zo te portretteren. Voor hen ook enigszins emotioneel... kwetsbaar en naakt. Dat mijn, en hun vader altijd gedragen had. Tot in zijn sterfbed aan toe. Mooi om te zien was dat het hemd ook nu weer, uiteraard, de contouren van de lichamen volgden. Slobberend bij mijn oudste zus, strak en nauwsluitend bij één van mijn broers. Mijn vader is weg, verdwenen in zichzelf. Het hemd is gebleven en is me dierbaar. Het houdt de herinneringen aan wie mij lief was levend. Hait.

Ik hoop dat de schilderijen, de documentaire en het boek herkenning oproept. Zoals iedereen een vader heeft, of heeft gehad met dezelfde anekdotes, dezelfde herinneringen, hetzelfde gemis. Voor mij is dit project een ode aan mijn vader..., aan alle vaders.
Hendrik Elings, 2016 Lees hier een artikel op Facebook